زیرساخت لازم برای «اگزوزوم درمانی» سرطان در کشور فراهم شد

به گزارش مجله خبری نگار،دکترزهرا سادات هاشمی عضو هیئت علمی پژوهشکده سرطان معتمدجهاد دانشگاهی و مجری طرح تولید نخستین کیت جداسازی اگزوزوم در گفتگو با خبرنگار در تعریف اگزوزوم‌ها گفت: اگزوزوم‌ها (Exosomes)، کیسه‌های کوچک ترشحی در مقیاس نانو هستند که توسط انواع سلول‌های مختلف پروکاریوتی و یوکاریوتی به فضای خارج سلولی آزاد می‌شوند، در واقع اگزوم‌ها وسایل کوچک برون‌سلولی هستند که توسط سلول‌ها ترشح می‌شوند و در ارتباط بین‌سلولی نقش دارند.

وی با اشاره به وجود روش‌های گوناگون برای جداسازی و تولید اگزوزوم، گفت: رایج‌ترین روش به این صورت است که سلول‌ها را کشت کرده و اگزوزوم‌های ترشح شده توسط سلول‌ها از محیط کشت جمع‌آوری می‌شود.

دکترای تخصصی بیوتکنولوژی پزشکی افزود: اگزوزوم‌ها به عنوان کیسه‌های کوچک ترشحی در مقیاس نانو در واقع دارای ویژگی‌هایی دقیقا مشابه سلول والد خود هستند با این تفاوت که فاقد هسته هستند؛ بنابراین نسل جدید درمان‌های مبتنی بر سلول درمانی به سمت اگزوزوم درمانی و برای توسعه درمان‌های بدون سلولی هدایت شده است.

وی خاطرنشان کرد: اگزوزوم ها، علاوه بر این در مقایسه با سلول‌های والد پایداری بیشتری در سیستم گردن خون داشته، از قابلیت عبور از سد خونی- مغزی برخوردارند و خطرات ایمنی ذاتی مانند انسداد رگ‌های خونی را کاهش می‌دهند.

مجری طرح تولید نخستین کیت جداسازی اگزوزوم تصریح کرد: در دنیا روش‌های مختلفی مانند اولتراسانتریفیوژ، سانتریفیوژ شیب چگالی، اولترافیلتراسیون، ستون‌های ایمونوافینیتی و کیت مبتنی بر ستون‌های متخلخل و بید‌های تمایلی، برای جداسازی اگزوزوم‌ها استفاده می‌شود.

وی افزود: این روش‌ها بسیار پر هزینه بوده و نیاز به تجهیزات پیشرفته و دقیق دارد، اما با کمک کیت جداسازی اگزوزم به نام اگزومد (EXOMED) جداسازی اگزوزوم‌ها به سادگی قابل انجام خواهد بود.

به گفته هاشمی، کیت مذکور قابلیت جداسازی در مقیاس انبوه را داشته و به طور کامل متناسب با شرایط ایران - از لحاظ دسترسی به مواد اولیه - بهینه شده است؛ بنابراین با کمک این کیت راه برای تمام کاربرد‌های بالینی و درمانی اگزوزوم‌ها که به تازگی در دنیا درحال انجام بوده و سالانه به این کاربرد‌ها افزوده می‌شود، باز خواهد شد.

با تولید کیت اگزومد، قابلیت جداسازی اگزوزوم از انواع سلول‌های انسانی فراهم شده است، از جمله کاربرد‌های مهم اگزوزوم‌ها را استفاده از آنها به عنوان حامل‌های طبیعی و هدفمند برای دارو‌های شیمی درمانی به عنوان مارکر به منظور بررسی روند درمان بیماری‌های صعب العلاج و به عنوان مارکر‌های زیستی برای پیش آگهی بیماری هاست.

به گفته هاشمی، این کیت ضمن این که بدون نیاز به خروج ارز از کشور قابل تولید است نسبت به نمونه‌های خارجی بسیار کم هزینه‌تر بوده و در عین حال بازده عملکرد بالاتری نسبت به سایر روش‌های جداسازی دارد.

وی در ادامه درباره حوزه بهره برداری از این کیت نیز تصریح کرد: با توجه به گرایش روزافزون به اگزوزوم درمانی در طیف وسیعی از انواع بیماری‌های بدخیم، خودایمنی و... که کاندید سلول درمانی هستند، تمامی مراکز تحقیقاتی مرتبط، انکولوژیست ها، بیمارستان‌ها و کلینیک‌های سرطان از بهره برداران بالقوه این کیت به شمار می‌آیند.

عضو هیات علمی پژوهشکده سرطان معتمدجهاد دانشگاهی همچنین گفت: این کیت تولید شده توسط محققان ایرانی می‌تواند مسیر توسعه درمان‌های پیشرفته مبتنی بر اگززوزوم را در کشور هموار کند.